اندیکاتورهای اقتصادی، نقش مهمی را در تحلیل بنیادی و پیش‌بینی روندهای میان‌مدت و بلندمدت بازار ایفا می‌کنند، این تحلیل‌ها شامل قیمت‌های ارزها یا کامودیتی‌های اصلی قابل‌معامله در بورس هم می‌شوتد. شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI)، شاخص قیمت تولیدکننده (PPI) و شاخص مدیران خرید (PMI)، به دلیل اهمیت و کاربرد گسترده‌شان، در بین اندیکاتورهای متعدد اقتصادی، اهمیت بیشتری دارند. این اندیکاتورها اطلاعات بسیار مهمی درباره جنبه‌های متنوع وضعیت اقتصادی به ما می‌دهند و مستقیماً روی تصمیم‌های بانک‌های مرکزی درباره نرخ‌های بهره و سیاست پولی به‌عنوان یک کل تأثیر می‌گذارند. بنابراین شناخت این شاخص‌ها به فعالان بازار مالی اجازه می‌دهد تا تصمیم‌های آگاهانه‌ای درباره سرمایه‌گذاری، ترید یا برنامه‌ریزی استراتژیک بگیرند.
شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) یکی از اندیکاتورهای اقتصادی کلیدی است که برای سنجش تغییرات قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوارها استفاده می‌شود. این اندیکاتور، یک ارزیابی بر اساس میانگین وزن‌دار تغییرات قیمت یک سبد از کالاها و خدمات در یک دوره معین را ارائه می‌دهد. بنابراین شاخص CPI، یکی از پارامترهای اصلی برای ارزیابی تورم در هر اقتصادی است.
محاسبه CPI چند مرحله دارد:
- انتخاب یک دوره پایه: تعیین یک نقطه شروع برای سنجش قیمت‌ها تا بتوان قیمت‌های آینده را با این قیمت پایه مقایسه کرد.
- انتخاب سبدی از کالاها و خدمات: تعیین مجموعه‌ای از کالاها و خدمات که برای محاسبه این شاخص استفاده می‌شوند. این سبد به ما عادت‌های مصرف خانوار را نشان می‌دهد.
- وزن‌دهی قیمت‌ها: اختصاص یک وزن به هر کالا یا خدمت بر اساس سهم آن در هزینه میانگین خانوار.
- جمع‌آوری داده‌های قیمت: قیمت‌های کالاها و خدمات از منابع متنوعی مثل فروشگاه‌ها، سوپرمارکت‌ها، فروشگاه‌های آنلاین یا سایر خروجی‌ها جمع‌آوری می‌شوند.
- محاسبه شاخص: قیمت‌های کنونی با قیمت‌های دوره پایه مقایسه می‌شوند و بر اساس این مقایسه، CPI محاسبه می‌شود.
انواع شاخص CPI: چند نوع شاخص CPI وجود دارند که هر کدام از آنها خصوصیات خاص خودش را دارد و برای رسیدن به اهداف متفاوتی استفاده می‌شود:
- CPI اصلی: که تغییر هزینه همه کالاها و خدمات موجود در سبد مصرف‌کننده از جمله غذا، پوشاک، مسکن، حمل‌ونقل، آموزش، مراقبت سلامت، هزینه‌های سرگرمی و بسیاری از کالاها و خدمات دیگر مصرفی مردم را منعکس می‌کند.
- CPI هسته: که قیمت اجزای پرنوسان‌تری مثل غذا، انرژی، سیگار و الکل را از محاسبه کنار می‌گذارد تا دینامیک قیمت پایدارتر و دقیق‌تری را ارائه کند. این اندیکاتور برای تعیین تورم هسته استفاده می‌شود و اندیکاتور مطمئن‌تری برای تعیین روندهای اقتصادی بلندمدت است.
- CPI مصرف‌کنندگان شهری (CPI-U): هزینه‌های همه خانوارهای شهری را پوشش می‌دهد.
- CPI دستمزد بگیران (CPI-W): روی هزینه‌های خانوارهایی تمرکز می‌کند که درآمد آنها از کار تولیدی تأمین می‌شود.
اهمیت CPI در بازار مالی: دنبال‌کردن شاخص CPI برای تریدرها و فعالان سایر بازارهای مالی اهمیت حیاتی دارد. CPI، اندیکاتور اصلی تورم است. بنابراین بانک‌های مرکزی مثل فدرال رزرو (فد)، بانک مرکزی اروپا (ECB) و سایر بانک‌های مرکزی از داده‌های CPI برای اتخاذ تصمیم‌های سیاست پولی استفاده می‌کنند. سطح بالای تورم کشور می‌تواند باعث افزایش نرخ بهره شود و روی هزینه وام ها، بازده اوراق دولتی و نرخ تبادل پول ملی با سایر ارزها تأثیر بگذارد. بنابراین اندیکاتورهای CPI ، یکی از بخش‌های ضروری تحلیل بنیادی جامع هستند و به فعالان بازار مالی اجازه می‌دهند تا تصمیم‌های آگاهانه تری بگیرند و استراتژی‌های خودشان را با وضعیت فعلی اقتصادی سازگار کنند. این اندیکاتورها روی استراتژی‌های سرمایه‌گذاری، اشتهای ریسک و علاقه سرمایه‌گذارها به دارایی‌های پناهگاه امن متفاوت تأثیر می‌گذارند.
شاخص قیمت تولیدکننده (PPI) یکی از مهم‌ترین اندیکاتورهای اقتصادی است که برای سنجش تغییرات قیمت کالاها و خدمات تولید شده توسط تولیدکنندگان ملی استفاده می‌شود. PPI یک اندیکاتور پیش‌نگر نسبت به تورم است چون تغییر قیمت در سطح تولید، قبل از تغییر قیمت در سطح مصرف‌کننده (CPI) اتفاق می‌افتد.
محاسبه PPI چند مرحله کلیدی دارد:
- انتخاب دوره پایه: تعیین یک نقطه شروع که قیمت‌های آینده با قیمت آن مقایسه می‌شود.
- انتخاب مجموعه‌ای از کالاها و خدمات: تعیین سبدی از کالاها و خدمات تولیدشده در اقتصاد.
- وزن‌دهی قیمت‌ها: اختصاص یک وزن به هر کالا یا خدمت بر اساس سهم آن در تولید.
- جمع‌آوری داده‌های قیمت: قیمت‌های کالاها و خدمات از شرکت‌ها و تولیدکنندگان متفاوت جمع‌آوری می‌شوند.
- محاسبه شاخص: قیمت‌های فعلی با قیمت‌های دوره پایه مقایسه می‌شوند و PPI بر اساس این مقایسه محاسبه می‌شود.
انواع شاخص PPI: چند نوع شاخص PPI وجود دارند که هر کدام برای اهداف مختلفی استفاده می‌شوند و مشخصات خاص خودشان را دارند:
- PPI همه کالاها: شامل همه کالاها و خدمات تولیدشده در اقتصاد می‌شود.
- PPI کالاهای واسطه‌ای: بر روی کالاهای مورداستفاده در فرایند تولید که هدف آنها مصرف نهایی است، متمرکز می‌شود.
- PPI مواد خام: تغییرات قیمت‌های مواد خام اصلی را منعکس می‌کند.
- PPI کالاهای تمام شده: تغییرات قیمت‌های محصولات آمادۀ فروش به مصرف‌کنندگان نهایی را اندازه‌گیری می‌کند.
PPI هم مثل CPI برای تحلیل بازارهای مالی و تدوین استراتژی معاملاتی میان‌مدت و بلندمدت بسیار مهم است. همان‌طور که قبلاً گفتیم، PPI یک اندیکاتور پیش‌نگر است و برای پیش‌بینی تورم مصرف‌کننده استفاده می‌شود. بنابراین بانک‌های مرکزی، هنگام تصمیم‌گیری درباره سیاست پولی، فعالانه از آن استفاده می‌کنند. داده‌های PPI برای سرمایه‌گذاران و تریدرهای بازارهای سهام و کامودیتی (کالا) بسیار مفید هستند چون به ارزیابی تغییرات هزینه‌های تولید شرکت‌ها کمک می‌کنند، این موضوع برای تحلیل سودآوری و رقابت‌پذیری شرکت‌ها اهمیت دارد.
PMI: ارزیابی شرایط حال و آینده اقتصاد
شاخص مدیران خرید (PMI) هم اندیکاتور مهم اقتصادی دیگری است که برای ارزیابی وضعیت فعلی و پیش‌بینی فعالیت آینده در بخش‌های تولید و خدمات اقتصاد یک کشور، یا مثلاً یک اتحادیه از کشورها مثل کشورهای منطقه یورو استفاده می‌شود. PMI بر اساس پیمایش و نظرسنجی از مدیران خرید تهیه می‌شود و تغییرات حوزه‌هایی مثل سفارش‌های جدید، تولید، اشتغال، تحویل‌ها و موجودی‌های کالا را منعکس می‌کند.
محاسبه PMI به‌صورت زیر است: مدیران خرید شرکت‌ها به سؤالاتی درباره شرایط تجاری فعلی پاسخ می‌دهند. این سؤال‌ها درباره جنبه‌هایی مثل حجم سفارش‌های جدید، سطح تولید، اشتغال، زمان‌های تحویل و حجم موجودی کالا هستند. پاسخ‌ها در مرحله بعدی پردازش می‌شوند و به مقدارهای شاخص تبدیل می‌شوند. بر اساس اهمیت هر جنبه، یک وزن برای آن تعیین می‌شود. مقدار PMI به‌صورت میانگین وزن‌دار همه جنبه‌ها محاسبه می‌شود. مقدار بالای ۵۰.۰ مثبت محسوب می‌شود و افزایش فعالیت اقتصادی را نشان می‌دهد درحالی‌که مقدار زیر ۵۰.۰ منفی محسوب می‌شود و نزول اقتصاد را نشان می‌دهد.
انواع شاخص PMI. چند نوع شاخص PMI وجود دارند که هر کدام برای اهداف متفاوتی استفاده می‌شوند و خصوصیات خاص خودشان را دارند:
PMI تولید: وضعیت فعالیت تجاری در بخش تولید را منعکس می‌کند.
PMI خدمات: فعالیت تجاری در بخش خدمات را ارزیابی می‌کند.
PMI ترکیبی: شامل داده‌های هم بخش تولید و هم خدمات می‌شود و تصویری کلی از فعالیت اقتصادی به ما می‌دهد.
اهمیت PMI در بازار مالی. دنبال‌کردن شاخص PMI برای تریدرها و سایر فعالان بازار به چند دلیل مهم است. اول این که PMI یک اندیکاتور پیش‌نگر است که درکی از وضعیت آینده اقتصاد به ما می‌دهد. افزایش این شاخص یعنی گسترش فعالیت اقتصادی درحالی‌که نزول آن انقباض و کاهش فعالیت اقتصادی را نشان می‌دهد. بانک‌های مرکزی و مقامات دولتی از PMI در کنار CPI و PPI برای ارزیابی شرایط فعلی اقتصادی و پیش‌بینی آینده و اتخاذ تصمیم‌های سیاست‌گذاری استفاده می‌کنند. ضمناً زیر نظر داشتن PMI به فعالان بازارهای مالی اجازه می‌دهد تا تصمیم‌های آگاهانه‌ای بگیرند و استراتژی‌هایشان را با شرایط اقتصادی کنونی و شرایط آینده، منطبق کنند. مثلاً افزایش PMI بخش تولید می‌تواند علاقه به سهام شرکت‌های تولیدی را افزایش دهد درحالی‌که نزول آن شاید سرمایه‌گذاران را به سمت دارایی‌های پناهگاه امن هل دهد.
***
قطعاً همه شاخص‌هایی که نام بردیم مهم و مفید هستند. البته استفاده ترکیبی از آنها به تریدرها و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا روندهای میان‌مدت و بلندمدت را دقیق‌تر پیش‌بینی کنند و شانس کسب سود آنها را افزایش می‌دهد و ریسک‌های مالی را کاهش می‌دهد.
ضمناً مقدار اندیکاتورهای اقتصادی به پیش‌بینی فعالان از تصمیم‌های بانک مرکزی هم کمک می‌کند و این روش به شیوه موثری در معاملات کوتاه‌مدت در دوره زمانی بلافاصله قبل و بعد از برگزاری این جلسات بانک‌ها استفاده می‌شود. باید اشاره کنیم که این مقیاس‌ها فقط برای تریدرهای ارز، سهام و کامودیتی مفید نیستند بلکه کسانی که درگیر سرمایه‌گذاری و معامله بازار ارز دیجیتال هستند هم می‌توانند از آنها استفاده کنند. مثلاً وضعیت اقتصادی آمریکا و اقدامات فدرال رزرو تأثیر قدرتمندی بر سرمایه‌گذاری و اشتهای ریسک فعالان بازار می‌گذارند، این عوامل هم به نوبه خود باعث افت‌وخیزهایی در بازار دارایی دیجیتال می‌شوند. بنابراین می‌توان با قاطعیت گفت که شناخت CPI، PPI و PMI، کلید اصلی تصمیم‌گیری و ایجاد استراتژی موفق سرمایه‌گذاری و ترید است.
